Η 21η Απριλίου είναι μια μέρα αφιερωμένη στον αθάνατο ποιητή της Περσίας Σααντί. Στο εξαιρετικό του έργο υπάρχουν αρκετές αναφορές στη χώρα μας την Ελλάδα. Συγκεκριμένα σε δυο του έργα, στο Γκολεστάν (Κήπος με Τριαντάφυλλα) και το Μποστάν (δενδρόκηπος).
Με την παραπάνω αφορμή λοιπόν επικοινωνήσαμε με τον κ. Μοχαμμάντ Ρεζά Μπαχμανί, Μορφωτικό Σύμβουλο της Πρεσβείας της Ι.Δ του Ιράν στην Ελλάδας για να μας διαφωτίσει περισσότερο για το έργο του μεγάλου ποιητή της εποχής του Μεσαίωνα και τις αναφορές του στη χώρα μας
Παραθέτουμε παρακάτω τη δήλωση του:
“Το να μιλήσει κανείς για τον «Δάσκαλο του Λόγου» με ακρίβεια και λεπτότητα είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τον Σεΐχ Ατζάλ Σααντί Σιραζί, τον διάσημο Ιρανό ποιητή και ανθρωπολόγο. Ωστόσο, σε αυτό το σύντομο σημείωμα, επιχειρείται να παρουσιαστεί μια συνοπτική περιγραφή του περίφημου Σααντί από μια διαφορετική οπτική γωνία.
1. Όπως έχω επανειλημμένα αναφέρει σε άλλα σημειώματα, κατά την ταπεινή μου άποψη, ο ορισμός του «πολιτισμού ως ανθρώπινες σχέσεις» είναι ένας από τους βαθύτερους. Διότι επικεντρώνεται στη «δράση του ανθρώπου σε σχέση με άλλα στοιχεία της δημιουργίας πολιτισμού, δηλαδή τις ανθρώπινες σχέσεις». Με άλλα λόγια, σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, η αξία των πολιτισμών μπορεί να μετρηθεί από τον βαθμό ανάπτυξης των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των άλλων. Αυτή η αξιολόγηση μπορεί να είναι διαχρονική, διατοπική και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διαγλωσσική.
2. Οι μελετητές και συγγραφείς που ασχολούνται με τον Σααντί, όταν αναλύουν τους λόγους για τη «διαχρονικότητα» του Σααντί και των έργων του, όπως το Γκολεστάν και το Μποστάν, εκτός από την αναφορά στη δύναμη της περσικής γλώσσας και λογοτεχνίας, επισημαίνουν την κοσμοθεωρία και τα χαρακτηριστικά του λόγου και της γραφής του. Μεταξύ αυτών, ο Δάσκαλος του Λόγου εξηγεί, κριτικάρει και περιγράφει τις σχέσεις του ανθρώπου με τον Δημιουργό (όπως στο κεφάλαιο «Στην προσευχή προς τον Θεό» και «Στην μετάνοια και τον ορθό δρόμο»), τις σχέσεις του ανθρώπου με τους ομοίους του (όπως στο κεφάλαιο «Στην συμπεριφορά των βασιλέων» και «Στα ήθη της συντροφικότητας» στο Γκολεστάν) και τις σχέσεις του ανθρώπου με τα υπόλοιπα πλάσματα.
3. Με αυτήν την περιγραφή, η επανεξέταση των έργων του Σααντί με πολιτισμική προσέγγιση μπορεί να ανοίξει έναν νέο δρόμο στη μελέτη του Σααντί. Φυσικά, αυτή η ανάγνωση πρέπει να έχει κάποια χαρακτηριστικά, όπως: 1. Συστηματική ανάλυση της σκέψης του Σααντί σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις. 2. Αποφυγή λεπτομερειών και εστίαση στα ουσιώδη. 3. Προσοχή στον τρόπο με τον οποίο ο Σααντί αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα. 4. Πώς ο Σααντί αναφέρεται σε στοιχεία των ανθρώπινων πολιτισμών.
4. Για παράδειγμα, με αφορμή την παρουσίαση αυτού του μεγάλου Ιρανού ποιητή στην Ελλάδα, θα αναφερθώ στον τρόπο με τον οποίο γίνεται αναφορά στο όνομα «Ελλάδα» στο Γκολεστάν και το Μποστάν του Σααντί. Φυσικά, είναι σαφές ότι αυτή η αφήγηση δεν είναι αποτέλεσμα πλήρους εννοιολογικής επαγωγής και περιορίζεται μόνο στη χρήση της λέξης «Ελλάδα» στα κείμενα. Σύμφωνα με μηχανική αναζήτηση, φαίνεται ότι η λέξη «Ελλάδα» χρησιμοποιείται σε 8 περιπτώσεις στο Γκολεστάν, το Μποστάν και τα ποιήματα του Σααντί. Σε μια γενική θεώρηση και αποφεύγοντας τις λεπτομέρειες, μπορούμε να πούμε:
4.1. Οι χρήσεις αναφέρονται κυρίως σε φιλοσόφους και σοφούς της Ελλάδας, τη γη της Ελλάδας και την ελληνική αρχιτεκτονική σε ιστορίες και παραδείγματα.
4.2. Λέγεται ότι η γνωριμία του Σααντί με την Ελλάδα έγινε μέσω κλασικών ισλαμικών κειμένων, ιδίως των γραπτών του Ιμπν Μασκουέ και του Αμπούλ Χασάν Αμέρι, με τις φιλοσοφικές και ηθικές ιδέες της Ελλάδας να αντικατοπτρίζονται στα έργα του.
4.3. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορούμε να δούμε κοινά σημεία στις σκέψεις του Σααντί και του Πλάτωνα σε θέματα όπως η δικαιοσύνη, το θάρρος και η ατομική εκπαίδευση.”
