Το απόγευμα του Σαββάτου 30 Νοεμβρίου ο Ντόναλντ Τραμπ εκτόξευσε μια άνευ προηγουμένου απειλή: Να επιβάλει δασμούς 100% σε χώρες που τυχόν θα συμφωνούσαν να ενταχθούν σε ένα σύστημα πληρωμών των BRICS, το οποίο θα αμφισβητούσε την παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου.
Ο Τραμπ – και η αμερικανική ηγεσία εν γένει – βλέπει εδώ και χρόνια με δυσφορία τη ενδυνάμωση του πόλου των BRICS, ενός συνασπισμού στον οποίον πλέον συμμετέχουν δέκα κράτη. Ωστόσο «καμπανάκι» χτύπησε το ενδεχόμενο ανάπτυξης του συστήματος πληρωμών BRICS Pay.
Το BRICS Pay
Το BRICS Pay αποτελεί μια νέα προσπάθεια της ομάδας να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία ψηφιακών πληρωμών και κωδικών QR για να προσφέρει μια εναλλακτική λύση στα δίκτυα που κυριαρχούνται από το δολάριο – συγκεκριμένα στο Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, το γνωστό SWIFT.
Τα πρώτα βήματα έχουν αρχίσει να γίνονται ήδη: «Σήμερα ξεκινάμε την οικοδόμηση ενός νέου, δίκαιου και αποκεντρωμένου χρηματοπιστωτικού συστήματος για το μέλλον», αναφέρεται στην ιστοσελίδα της BRICS pay, η οποία διαφημίζει τη φιλοδοξία της νέας προσπάθειας να αποτελέσει «μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική χρηματοπιστωτικών συστημάτων και πληρωμών».
Στόχος της ομάδας είναι να προσφέρει παραδοσιακές συνδέσεις μεταξύ τραπεζών, καθώς και νεότερα ψηφιακά μέσα για τη διακίνηση χρημάτων, στο πλαίσιο μιας συνολικής προσπάθειας να επιτρέψει περισσότερες διασυνοριακές πληρωμές χωρίς τη συμμετοχή του δολαρίου.
Απώτερος στόχος είναι η παροχή ενός ολοκληρωμένου διαδικτυακού πορτοφολιού που θα επιτρέπει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις αυτών των χωρών να πραγματοποιούν πληρωμές σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιώντας τα εθνικά τους νομίσματα.
Το πρότζεκτ
Το πρότζεκτ ξεκίνησε επίσημα φέτος τον Οκτώβριο ως αντίπαλο δέος προς το SWIFT, ένα σύστημα με έδρα το Βέλγιο, το οποίο σήμερα κυριαρχεί στις συνδέσεις των τραπεζών σε όλο τον κόσμο και στο οποίο κυριαρχεί το δολάριο.
Το σύστημα SWIFT αποτελεί σε μεγάλο βαθμό τον λόγο για τον οποίον το 88% των διεθνών συναλλαγών γίνονται σε δολάριο, ακόμη και αν κανείς από τους συναλλασσόμενους δεν είναι Αμερικανός.
Η ανακοίνωση για τη δημιουργία ενός αντίπαλου δέοντος ήρθε μετά από ένα επιχειρηματικό φόρουμ των BRICS στη Ρωσία. Η Μόσχα άλλωστε έχει πληγεί βαριά από τον αποκλεισμό της από το σύστημα SWIFT, στον απόηχο της εισβολής της στην Ουκρανία τον 2022.
Ένας από τους πρώτους στόχους που έχει θέσει η BRICS Pay είναι να επιτραπεί στους ξένους να χρησιμοποιούν τις κάρτες Visa και Mastercard εντός της Ρωσίας.
Άλλα κράτη του συνασπισμού των BRICS ασκούν εδώ και καιρό κριτική στο δολάριο για άλλους λόγους, με την κινεζική κυβέρνηση να λέει ότι η κυριαρχία του δολαρίου είναι «η κύρια πηγή αστάθειας και αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομία».
Οι BRICS
Οι BRICS ιδρύθηκαν το 2009 από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική. Πρόσφατα διευρύνθηκε για να συμπεριλάβει το Ιράν, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Σαουδική Αραβία έχει επίσης προσκληθεί να συμμετάσχει.
Η ομάδα έχει μετονομαστεί σε BRICS+ και τονίζει ότι αντιπροσωπεύει πλέον πάνω από το ένα τρίτο της έκτασης της γης, σχεδόν το ένα τέταρτο του όγκου των παγκόσμιων εξαγωγών και το 45,2% του πληθυσμού.
Η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και η Μαλαισία φέρονται επίσης να έχουν υποβάλει αίτηση για να γίνουν μέλη.
Θα αμφισβητηθεί η κυριαρχία του δολαρίου;
Παρά πάντως τις φιλοδοξίες των BRICS, είναι αβέβαιο αν ο συνασπισμός κρατών θα καταφέρει να αμφισβητήσει την παντοδυναμία του δολαρίου. Πρόσφατα το Atlantic Council κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ο ρόλος του δολαρίου ως το κύριο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα είναι ασφαλής βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα».
Άλλωστε η ιδέα ενός εντελώς νέου νομίσματος φαίνεται να υποβαθμίζεται προς το παρόν, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ να δηλώνει στους δημοσιογράφους προ ημερών, σε απάντηση στην απειλή του Τραμπ για επιβολή δασμών 100%, ότι «όλο και περισσότερες χώρες στρέφονται στη χρήση εθνικών νομισμάτων στο εμπόριο και στις εξωτερικές οικονομικές τους δραστηριότητες».
Το πιο σοβαρό ερώτημα είναι πάντως το κατά πόσον το BRICS Pay θα μπορέσει να αποκτήσει ερείσματα τα επόμενα χρόνια και να βοηθήσει στην προώθηση της ευρύτερης τάσης «απο-δολαριοποίησης», ένα ενδεχόμενο που ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ προσπαθεί να προλάβει.
